Wyzwanie czytelnicze

Autor: Pharlap

Wyprawy krzyżowe to chyba najbardziej przełomowe wydarzenie średniowiecza. W tej dziedzinie mamy się czym pochwalić - Zofia Kossak to według mnie autorka najlepszych powieści o tej tematyce: Krzyżowcy, Król trędowaty i Bez oręża to trylogia przewyższająca rozmiarami tę sienkiewiczowską. Nie tylko rozmiarami. Zofia Kossak nie ustępuje talentem Sienkiewiczowi.

Wybór nowego papieża - Franciszka - skojarzył mi się z książką Bez oręża gdyż jest to książka z Franciszkiem z Asyżu w roli głównej.

Początek XIII wieku to niezwykle ciekawe czasy. Kościół katolicki rozczarował wielu wiernych. Z jednej strony - teologicznej - mnożą się herezje, których nie wypala jeszcze inkwizycja, ani nie neutralizuje protestantyzm. Z drugiej strony - ludzkiej - bunt przeciwko niesprawiedliwości społecznej paradoksalnie wzmocnionej przez wiarę chrystusową.

Na tym tle pojawiają się dwie postacie - papież Innocenty III przygnieciony ogromem problemów, z którymi boryka się Kościół - i Franciszek, człowiek odczytujący Ewangelię w sposób dosłowny.

W jaki sposób te osoby mogły się spotkać? W jaki sposób prostaczek z Asyżu zyskał bezgraniczną ufność jednego z najpotężniejszych ludzi na ziemi?

O nowe oblicze Kościoła walczą nie tylko dorośli. Zupełnie niespodziewanie włączają się do niej dzieci. Czy całkiem z własnej woli?. Przypomina mi się maksyma - nihil novi sub sole - nic nowego pod słońcem. W tym wydarzeniu sprzed 700 lat znajduję wiele analogii do "spontanicznych" kampanii na facebooku. Tysiące naiwnych zostaje wmanipulowanych w autentyczną akcję, która przeradza się w Dziecięcą Krucjatę. Jej finał znamy - niezliczona ilość dzieci zagubiona lub sprzedana w niewolę.

To z kolei staje się bodźcem do organizacji prawdziwej krucjaty, już piątej, która ma odzyskać Jerozolimę odebraną krzyżowcom 40 lat wcześniej przez sułtana Saladyna. Dowódcą krucjaty zostaje najlepszy z najlepszych, słynny rycerz Jan de Brienne. Kłopot w tym, że jego dusza i umysł są zaprzątnięte romansem z mężatką. Zofia Kossak potrafi nadspodziewanie dobrze oddać głębię ludzkich namiętności.Przez te namiętności zaprzepaszczone zostają wszelkie szanse odniesienia zwycięstwa. Zrozpaczony papież przekazuje przywództwo kardynałowi bezwzględnemu purpuratowi z Watykanu i jednocześnie wysyła do Egiptu Franciszka.

Okazuje się, że w tym obcym i wrogim środowisku ten drugi potrafi zdziałać dużo więcej - bez oręża.

Zdradzę jedną z moich ulubionych scen z tej powieści. Franciszek nocuje na pustyni u stóp Sfinksa. Jaką zagadkę kryje ten tajemniczy posąg? Promienie wschodzącego słońca nasuwają Franciszkowi prawdziwie franciszkańską odpowiedź, której tu nie zdradzę.

Bez oręża - wydawnictwo PAX - 1957 rok.

Najnowsze wydanie - PAX - 2011 rok - dostępne w Empiku.